Psychomotoryka w rozpoznawaniu stanów ze spektrum autyzmu u dzieci
Autor: Joanna Kruk-Lasocka
Monografia autorstwa Joanny Kruk-Lasockiej pt. Psychomotoryka w rozpoznawaniu stanów ze spektrum autyzmu wpisuje się w aktualne wyzwania, potrzeby i oczekiwania polskiej pedagogiki specjalnej, osób oraz rodzin mających dzieci ze spektrum autyzmu, specjalistów zajmujących się w praktyce tymi zaburzeniami, a także kandydatów na specjalistów przygotowujących się do podjęcia wyzwania wspierania dzieci i ich rodzin. Książka stanowi swoiste przesłanie autorki skierowane do wszystkich przywołanych wyżej grup społecznych, dotyczące realizacji wczesnej interwencji, wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z autyzmem oraz możliwego wspomagania dzieci w ich rozwoju na kolejnych etapach życia. Celem jest bowiem szeroko pojęte dobro dzieci oraz osób będących ich opiekunami. Publikacja cechuje się wnikliwą refleksją, znajomością analizowanej problematyki w perspektywie zarówno naukowej, jak i praktycznej, a także znakomicie przeprowadzoną kwerendą literatury naukowej – polskiej i światowej, współczesnej i historycznej, opisującej zagadnienie autystycznego spektrum oraz zespołów i zaburzeń zbliżonych w objawach do spektrum autyzmu. Jestem przekonana, że książka trafi do szerokiego grona czytelników, że znajdzie wśród nich należne uznanie i będzie drogowskazem, jak postępować z dzieckiem autystycznym, działając na rzecz jego szeroko pojętego dobra i przy uwzględnieniu humanistycznego, profesjonalnego oraz prorozwojowego kontekstu podejmowanych starań.
Monografia ta jest adresowana przede wszystkim do pedagogów specjalnych i pedagogów, którzy poszukują podpowiedzi podczas rozwiązywania trudnych problemów wspierania rozwoju dziecka i jego edukacji. Podjęcie decyzji o kształceniu włączającym dziecka z autyzmem stanowi konsekwencję właściwego rozpoznania jego trudności, potencjału rozwojowego, specyfiki rozwoju emocjonalno-społecznego. Z tego powodu autorka rozbudowała w książce część poświęconą omówieniu neurorozwojowych zaburzeń i klinicznych jednostek ASD, pokazując różnice i przytaczając przykłady funkcjonowania dzieci diagnozowanych jako autystyczne. Przykłady ukazują całą złożoność obrazu dziecka z ASD. Wydaje się jednak, że dobrze ilustrują istotę trudności dziecka i ułatwiają rozpoznanie autyzmu. Dla początkującego pedagoga specjalnego mogą stanowić podstawę do podjęcia pracy nad wczesnym wspieraniem rozwoju dziecka. Z tego samego powodu zamieszcza tu niektóre tabele pochodzące z poprzedniej monografii, które jednak uległy znacznej modyfikacji.
Psychomotoryka w rozpoznawaniu stanów ze spektrum autyzmu u dzieci
Autor: Joanna Kruk-Lasocka
1. Autyzm jako spektrum stanów (nie zawsze zaburzeń)
1.1. Definiowanie autyzmu od DSM do DSM-5
1.2. Stany ze spektrum autyzmu
1.2.1. Szerszy fenotyp autyzmu
1.2.2. Zespół Aspergera a autyzm z wyższymi możliwościami funkcjonowania
1.2.3. Autyzm atypowy bądź całościowe zaburzenie rozwojowe bliżej nieokreślone
1.2.4. Zespół Kannera (autyzm, autyzm klasyczny, zaburzenie autystyczne)
2. Inne zaburzenia neurorozwojowe przypominające autyzm
2.1. ESSENCE jako koncepcja wczesnego rozpoznawania zaburzeń neurorozwojowych
2.2. Reaktywne zaburzenie przywiązania
2.3. Schizofrenia dziecięca i dziecięce zaburzenie dezintegracyjne
2.3.1. Schizofrenia dziecięca
2.3.2. Dziecięce zaburzenie dezintegracyjne
2.4. Zespół Tourette’a
2.4.1. Charakterystyka zespołu Tourette’a
2.4.2. Specyfika trudności dziecka cierpiącego na zespół Tourette’a
2.4.3. Zespół Tourette’a, AS, ASD, ADHD – dylematy diagnostyczne
2.4.4. Dziecko z TS w systemie edukacji szkolnej
2.5. ASD a zaburzenia integracji sensorycznej, zespół minimalnych dysfunkcji mózgowych, zespół nadpobudliwości psychoruchowej
2.5.1. Niejasności terminologiczne
2.5.2. Zaburzenia integracji sensorycznej
2.5.3. Zespół minimalnych dysfunkcji mózgowych (MBS)
2.5.4. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej a ASD
2.5.5. Różne oblicza minimalnych dysfunkcji mózgowych – Zuza i Piotr
2.6. Wrodzona afazja rozwojowa, specyficzne zaburzenie rozwoju językowego, semantyczno-pragmatyczne zaburzenie języka a autyzm
2.6.1. Wrodzona afazja rozwojowa
2.6.2. Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego
2.6.3. Semantyczno-pragmatyczne zaburzenie języka
2.6.4. Specyficzne zaburzenia mowy i języka a autyzm
3. Etiologia autyzmu
3.1. Wcześniejsze poglądy
3.2. Nowsze koncepcje
3.2.1. Dysfunkcja neuronów lustrzanych – hipoteza rozbitego lustra
3.2.2. Uszkodzenie mózgu w autyzmie
3.2.3. Biologiczny model autyzmu
4. Wyjaśnianie zachowania osób z ASD w świetle wybranych teorii funkcjonowania mózgu
4.1. Teoria umysłu
4.2. Teoria słabej centralnej spójności
4.2.1. Konsekwencje deficytu teorii umysłu i słabej centralnej koherencji dla społecznego funkcjonowania osób autystycznych
4.2.2. Lustro duszy – wymowa spojrzeń i gestów na przykładzie jednego obrazu jako egzemplifikacja przedstawionych trudności osób z ASD
4.3. Teoria dysfunkcji wykonawczych
4.4. Teoria empatyzowania-systematyzowania
4.5. Teoria kodowania predykcyjnego
5. Rozpoznawanie stanów ze spektrum autyzmu
5.1. Kamienie milowe i ważniejsze umiejętności w rozwoju komunikacji i emocjonalno-społecznym małego dziecka
5.2. Charakterystyka trudności zapowiadających autyzm w funkcjonowaniu małych dzieci
5.3. Procedura diagnostyczna
5.4. Wybrane testy oraz inwentarze do diagnozy ASD
5.4.1. The Autism Observation Scale for Infants (AOSI)
5.4.2. The Infant Toddler Checklist (ITC)
5.4.3. First Year Inventory (FYI)
5.4.4. Autism Diagnostic Observation Schedule (ADOS)
5.4.5. Parents’ Observation of Social Interaction (POSI)
5.4.6. Test w kierunku autyzmu dla małych dzieci, Screening Tool for Autism in Toddlers and Young Children (STAT)
5.4.7. Social Communication Questionnaire (SCQ)
5.4.8. Autism Spectrum Rating Scale (ASRS)
5.4.9. Autism Diagnostic Interview – Revised (ADI-R)
5.4.10. Childhood Autism Rating Scale (CARS)
5.4.11. Psychoeducational Profile, Third Edition (PEP-3)
6. Psychomotoryka w rozpoznawaniu złożonej sytuacji dziecka z autystycznego spektrum
6.1. Psychomotoryka Spotkania
6.2. Diagnostyka psychomotoryczna
6.2.1. Próby zabawowe dla dziecka od drugiego do trzeciego roku życia
6.2.2. Zabawa psychomotoryczna „Lala Wala i miś Zdziś”
6.2.3. Inwentarz Kompetencji Emocjonalno-Społecznych (IKES)
7. Psychomotoryczne rozpoznawanie trudności dziecka – studia indywidualnych przypadków
7.1. Alicja – czy to dziecko z zespołem Aspergera?
7.2. Klara – dziecko z autyzmem czy z reaktywnym zaburzeniem przywiązania?
7.3. Tosia – dziecko z wrodzoną afazją rozwojową czy z autyzmem?
7.4. Dalia – dlaczego to nie może być dziecko z zespołem Aspergera?
7.5. Halinka – portret dziewczynki z epilepsją?
7.6. Stefan – chłopiec, u którego nakładają się objawy autyzmu oraz zaburzenia mowy i języka?
