PRZEKAZ MEDIALNY W MODYFIKOWANIU POSTAW STUDENTÓW PEDAGOGIKI WOBEC NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Rozdział 1
Treść i zakres pojęcia „niepełnosprawność” –
wybrane zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1. Defi nicje niepełnosprawności – konieczność przezwyciężenia chaosu
pojęciowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2. Defi nicje niepełnosprawności – różnorodne spojrzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
3. Niepełnosprawność – z punktu widzenia prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
4. Klasyfi kacje niepełnosprawności według Światowej Organizacji Zdrowia . . . 23
5. Modele niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
 5.1. Model indywidualny (medyczny) niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . 27
 5.2. Model społeczny niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
 5.3. Model scalony niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
 5.4. Kulturowy model niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Rozdział 2
Postawy społeczne wobec osób z niepełnosprawnością –
przeglśd zagadnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
1. Postawa- niejednoznaczność i różnorodność w defi niowaniu pojęcia . . . . . . 38
 1.1. Klasyfi kacje defi nicji postaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2. Defi nicja strukturalna pojęcia ‘postawa’ – implikacje/ konsekwencje
przyjęcia stanowiska dla teorii i praktyki pedagogicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
 2.1. Strukturalne cechy postaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
3. Mechanizmy tworzenia się postaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
4. Możliwości zmiany i modyfi kowania postaw – źródła trudności . . . . . . . . . . 49
4.1. Przyczyny, mechanizm oraz metody zmiany postaw . . . . . . . . . . . . . . . 50
 4.2. Czynniki i prawidłowości sprzyjające zmianie postaw . . . . . . . . . . . . . . 52
5. Postawy wobec osób niepełnosprawnych – wybrane kategorie
i klasyfi kacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
6. Wybrane uwarunkowania postaw wobec osób niepełnosprawnych . . . . . . . . 57
 6.1. Czynniki związane z warunkami środowiskowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
 6.2. Czynniki związane z przedmiotem postawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
 6.3. Czynniki związane z podmiotem postawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
 6.4. Wiedza na temat niepełnosprawności oraz kontakt z osobami
niepełnosprawnymi jako czynniki warunkujące pozytywne postawy . . 63
7. Postawy wobec osób niepełnosprawnych – przegląd badań . . . . . . . . . . . . . . 65
 7.1. Postawy społeczeństwa polskiego wobec osób niepełnosprawnych
– dynamika zjawiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
 7.2. Postawy studentów wobec niepełnosprawności – przegląd badań . . . . 69

Rozdział 3
Środki masowego przekazu – wybrane zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . 75
1. Mass media – treść i zakres pojęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
2. Funkcje mass mediów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
3. Środki masowego przekazu a postawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
4. Oddziaływanie środków masowego przekazu – wybrane teorie . . . . . . . . . . . 86
5. Efekty korzystania z mass mediów – obszary wpływu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Rozdział 4
Metodologiczne podstawy badań własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
1. Cel pracy, problemy badawcze i hipotezy robocze . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
2. Zmienne i wskaźniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
3. Metoda i techniki badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
 3.1. Skala Postaw Wobec Niepełnosprawnych (A. E. Sękowski) . . . . . . . . . . . . . 109
 3.2. Skala Wartościowania Modeli Niepełnosprawności (J. Kirenko) . . . . . . . . . 110
 3.3. Kwestionariusz do Badania Postaw Wobec Osób Niepełnosprawnych
(A. Ostrowska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
 3.4. Autorska Skala Dystansu Społecznego (na podstawie Skali Dystansu
Społecznego K. W. Bogardusa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
 3.5. Kwestionariusz wywiadu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
4. Organizacja i przebieg badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
5. Charakterystyka badanych osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

Rozdział 5
Postawy ogólne wobec osób z niepełnosprawnoscią –
wyniki badań własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
 5.1. Postawy wobec osób z niepełnosprawnością – porównanie poziomów
wyjściowych i końcowych badanych grup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
 5.2. Postawy wobec osób z niepełnosprawnością – porównanie poziomów
wyjściowych z poziomami końcowymi w badanych grupach . . . . . . . . . 136

Rozdział 6
Postawy wobec osób z niepełnosprawnością z uwzględnieniem
definicji strukturalnej – wyniki badań własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
 6.1. Komponent emocjonalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
 6.1.1. Skala Wartościowania Modeli Niepełnosprawności –
porównanie poziomów wyjściowych i końcowych
badanych grup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
 6.1.2. Akceptacja modelu społecznego niepełnosprawności –
porównanie poziomów wyjściowych z poziomami końcowymi
w badanych grupach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
 6.1.3. Postawy wobec osób z niepełnosprawnością – porównanie
preferencji wartościowania modelu niepełnosprawności
wyjściowych z końcowymi w badanych grupach . . . . . . . . . . . . 157
 6.2. Komponent poznawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
 6.2.1. Wiedza badanych studentów na temat niepełnosprawności
w świetle wyników badań własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
 6.2.2. Językowy obraz niepełnosprawności elementem wiedzy
na temat niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
 a) Określenia pozytywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
 b) Określenia neutralne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
 c) Określenia negatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
 6.2.3. Obraz językowy niepełnosprawności – nieprofesjonalne
defi nicje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
 6.2.4. Wizerunek osoby niepełnosprawnej – przypisywane cechy . . . 196
 6.3. Komponent behawioralny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
 6.3.1. Dystans społeczny badanych studentów wobec osób
z niepełnosprawnością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
 6.3.2. Dystans społeczny wobec osób z niepełnosprawnością –
różne sytuacje i role społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
 6.3.3. Rozumienie potrzeby udzielania pomocy osobom
z niepełnosprawnością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216

Rozdział 7
Postawy społeczne studentów wobec osób z niepełnosprawnościś
z perspektywy Kwestionariusza do Badania Postaw Wobec Osób
Niepełnosprawnych A. Ostrowskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
 7.1. Stosunek Polaków wobec niepełnosprawności w opinii studentów . . . 220
 7.2. Przyczyny dystansu społecznego wobec osób
z niepełnosprawnością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
 7.3. Ocena wybranych rodzajów niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
 7.4. Postrzeganie miejsca osób z niepełnosprawnością
w społeczeństwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
 7.5. Osoby odpowiedzialne z pomoc osobom niepełnosprawnym . . . . . . . . 240

Zakończenie i wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Spis tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Spis wykresów i schematów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279