Opis
Funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej jest przedmiotem nieustannych dyskusji i głównie krytycznych uwag - dotyczą one jednak przede wszystkim kwestii organizacyjnych i finansowych. Tymczasem - mając na uwadze burzliwą historię regulacji prawnej "ubezpieczenia zdrowotnego" - warto zwrócić uwagę na zagadnienie ram prawnych, dotyczących jego struktury, ewentualnej reformy i oceny funkcjonowania, nałożonych na prawodawcę przepisami Konstytucji RP.
Przedmiotem niniejszego opracowania jest:
- skonkretyzowanie treści statuowanego w art. 68 ust. 2 Konstytucji RP nakazu stworzenia systemu opieki zdrowotnej, który ma nie tylko służyć praktycznej realizacji prawa do życia i związanego z nim prawa do ochrony zdrowia, ale także zapewniać obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych;
- ustalenie - w drodze egzegezy ustawodawstwa zwykłego z zakresu prawa socjalnego - na ile ustawodawca zrealizował nałożone na niego zadanie (tzn. na ile i w jaki sposób zasada równego dostępu jest urzeczywistniana w przepisach tworzących system opieki zdrowotnej) przez uregulowanie praw i obowiązków poszczególnych podmiotów, ich wzajemnych relacji oraz sposobu finansowania systemu, a także czy przyjęte rozwiązania nie naruszają zasady równego dostępu, co mogłoby prowadzić do wniosku o ich niekonstytucyjności.
Spis treści
Rozdział I
Pojęcie i treść konstytucyjnej zasady równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych jako dyrektywy ustawodawczej i wzorca konstytucyjnej kontroli
1.1.Artykuł 68 ust. 2 Konstytucji RP jako źródło zasady równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych
1.1.1.Normatywny charakter przepisów Konstytucji RP statuujących prawa socjalne
1.1.2.Artykuł 68 ust. 2 Konstytucji RP jako norma programowa
1.1.3.Artykuł 68 ust. 2 Konstytucji RP jako zasada dyrektywalna
1.2.Zapewnienie równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych jako zadanie władz publicznych
1.2.1.Zapewnienie równego dostępu jako zadanie władz publicznych a koncepcja państwa gwarantującego
1.2.2.Ustawowa regulacja dotycząca zadań władz publicznych
1.3.Zasada równości w doktrynie i orzecznictwie TK
1.3.1.Idea równości a różnicowanie sytuacji prawnej
1.3.2.Dopuszczalność różnicowania sytuacji prawnej w doktrynie i orzecznictwie TK
1.3.2.1.Relewantność i proporcjonalność kryteriów dyferencjacji
1.3.2.2.Zasada sprawiedliwości jako uzasadnienie dyferencjacji sytuacji prawnej
1.3.3.Kryteria uzasadniające różnicowanie sytuacji prawnej w orzecznictwie BVerfG i w doktrynie niemieckiej
1.4.Równość i dyferencjacja w prawie socjalnym
1.4.1.Prawo socjalne jako instrument polityki społecznej
1.4.2.Szczególny charakter zasady równości w prawie socjalnym
1.4.3.Zasadność różnicowania sytuacji prawnej a aksjologia prawa socjalnego
1.4.3.1.Sprawiedliwość społeczna
1.4.3.2.Zasada dobra wspólnego
1.4.3.3.Solidarność społeczna
1.4.3.4.Zasada pomocniczości a równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej oraz zasady solidarności społecznej i dobra wspólnego
1.5.Pojęcie i przedmiot dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych
1.5.1.System ochrony zdrowia a dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych
1.5.2.Dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej a dostęp do systemu gwarantującego świadczenia
1.5.3.Przedmiot finansowania z środków publicznych a świadczenia gwarantowane
Rozdział II
Realizacja zasady zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej w aspekcie podmiotowym
2.1.Podmioty uprawnione do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych a równy dostęp obywateli do udziału w systemie opieki zdrowotnej
2.1.1.Uwagi wprowadzające
2.1.2.Ubezpieczenie obowiązkowe
2.1.2.1.Objęcie ubezpieczeniem a podleganie obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego
2.1.2.2.Zakres podmiotowy obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego
2.1.3.Ubezpieczenie dobrowolne
2.1.4.Pozaubezpieczeniowe źródła prawa do świadczeń opieki zdrowotnej
2.1.4.1.Świadczeniobiorcy niebędący ubezpieczonymi
2.1.4.2.Uprawnienie do świadczeń na podstawie regulacji szczególnej
2.2.Świadczenia spełniane w warunkach tzw. przymusu ustawowego a dostęp obywateli do świadczeń opieki zdrowotnej
2.2.1.Regulacja prawna dotycząca świadczeń spełnianych w warunkach tzw. przymusu ustawowego
2.2.2.Finansowanie świadczeń spełnianych w warunkach tzw. przymusu ustawowego
2.2.2.1.Świadczenia spełnione w warunkach tzw. przymusu ustawowego na rzecz świadczeniobiorców
2.2.2.2.Świadczenia spełnione w warunkach tzw. przymusu ustawowego na rzecz podmiotów niebędących świadczeniobiorcami
2.3.Szczególne uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej
2.4.Równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych a losowość ryzyka niezdrowia
2.4.1.Ryzyko niezdrowia
2.4.1.1.Uwagi wprowadzające
2.4.1.2.Pojęcia zdarzenia losowego i ryzyka socjalnego
2.4.1.3.Świadczenia profilaktyczne i zapobiegawcze a ryzyko niezdrowia
2.4.1.4.Subiektywny charakter ryzyka niezdrowia a prawo do świadczeń opieki zdrowotnej
2.4.1.5.Ryzyko niezdrowia - podsumowanie
2.4.2.Wina świadczeniobiorcy a prawo do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych
2.4.2.1.Wypowiedzi doktryny w kwestii winy ubezpieczonego w kontekście losowości ryzyk socjalnych
2.4.2.2.Sankcjonowanie zachowań zawinionych przez beneficjentów systemu a cel i funkcja regulacji prawnej w zakresie zabezpieczenia społecznego
2.4.2.3.Obowiązujące de lege lata ograniczenia prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych w sytuacjach związanych z zawinionymi zachowaniami ubezpieczonych
2.4.2.4.Kryterium losowości a umyślność naruszenia obowiązku dbałości o własne zdrowie
2.4.2.5.Problematyka sankcji w przypadku zawinionych nielosowych zachowań beneficjentów systemu
Rozdział III
Realizacja zasady równego dostępu w aspekcie przedmiotowym w świetle rozwiązań organizacyjno-prawnych dotyczących zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz limitowania do nich dostępu
3.1.Uwagi wprowadzające
3.2.Postanowienia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej a zakres uprawnień świadczeniobiorców w kontekście zasady ustawowej gwarancji
3.2.1.Zakres uprawnień świadczeniobiorców w orzecznictwie SN
3.2.2.Zadania dyrektorów oddziałów wojewódzkich NFZ w zakresie zawierania umów a ogólne warunki umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej
3.2.3.Katalog gwarantowanych świadczeń zdrowotnych
3.2.4.Umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej a zasada ustawowej gwarancji - podsumowanie
3.3.Listy oczekujących jako instrument limitowania dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej w kontekście zasady równego dostępu
3.3.1.Regulacja prawna dotycząca list oczekujących
3.3.2.Uzasadnienie aksjologiczne list oczekujących jako instrumentu limitowania dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej a zasada równego dostępu
3.4.Środki prawne służące świadczeniobiorcom w celu realizacji prawa do gwarantowanych świadczeń opieki zdrowotnej
Rozdział IV
Realizacja zasady równego dostępu w aspekcie finansowym
4.1.Uwagi wprowadzające
4.2.Składka na ubezpieczenie zdrowotne a dostęp do systemu
4.2.1.Wysokość składki i zbieg tytułów ubezpieczeniowych
4.2.2.Zasada miesięczności i niepodzielności składki
4.2.3.Podstawa wymiaru składki
4.3.Charakter prawny składki na ubezpieczenie zdrowotne
4.3.1.Uwagi wprowadzające
4.3.2.Odpłatność i ekwiwalentność składki na ubezpieczenie zdrowotne
4.3.3.Składka na ubezpieczenie zdrowotne a zasada solidarności społecznej
4.3.3.1.Zasada uniwersalności składki
4.3.3.2.Ubezpieczeni bezskładkowo a zasady solidarności społecznej i równego dostępu
4.3.3.3.Podstawa wymiaru składek ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą
4.3.4.Podsumowanie
4.4.Udział świadczeniobiorcy w koszcie gwarantowanych świadczeń a dostęp w systemie
4.4.1.Regulacja ustawowa dotycząca udziału świadczeniobiorcy w kosztach opieki zdrowotnej
4.4.2.Udział świadczeniobiorcy w kosztach opieki zdrowotnej a pojęcie świadczenia gwarantowanego
4.5.Obciążenia finansowe świadczeniobiorców w kontekście zasady równego dostępu - uwagi końcowe
Podsumowanie
Bibliografia
Wykaz aktów prawnych, orzecznictwa oraz innych dokumentów
