Książka niniejsza, przejrzyście ułożona i przystępnie napisana, przedstawia wszechstronną koncepcję rozpoznawania zespołu stresu pourazowego (PTSD), depresji, lęku i innych objawów związanych z urazem psychicznym oraz wskazówki do opracowania elastycznego planu terapii przystosowanego do indywidualnych potrzeb. Chociaż model ten jest oparty głównie na teorii poznawczo-behawioralnej, autorzy kładą także znaczny nacisk na czynniki rozwojowe, znaczenie systemu rodzinnego oraz wartości humanistyczne. Przykładowe instrukcje, przypadki kliniczne oraz wskazówki dotyczące przezwyciężania możliwych trudności pomagają terapeucie w zachęceniu dzieci, nastolatków i ich rodziców do wspólnej pracy nad kształtowaniem i utrwalaniem zasadniczych umiejętności w takich sferach, jak regulacja emocji i bezpieczeństwo. Szczególną uwagę poświęcono sposobom dopasowania terapii do potrzeb pacjentów wywodzących się z różnych kultur oraz tych ze złożonymi problemami klinicznymi, a także trudną sytuacją rodzinną. W przydatnych aneksach można znaleźć listę lektur, ulotki oraz informacje na temat uzyskania dodatkowego przeszkolenia.
Miarodajny, bardzo praktyczny przewodnik, stanowi niezbędną pozycję wśród lektur psychologów i psychiatrów klinicznych, pracowników socjalnych oraz specjalistów w dziedzinach pokrewnych. Jest to także nieocenione źródło dla badaczy i studentów zainteresowanych terapią dzieci oraz PTSD.
Ten nowoczesny podręcznik do terapii zaznajomi zarówno nowicjusza, jak i doświadczonego klinicystę z podstawowymi interwencjami niezbędnymi w terapii dzieci, które cierpią z powodu urazu psychicznego i straty kogoś bliskiego. Wybitni klinicyści, a zarazem badacze zajmujący się urazem psychicznym przedstawili bardzo skuteczny, oparty na dowodach program terapeutyczny, udoskonalony na podstawie informacji zwrotnych od terapeutów pracujących w lokalnych ośrodkach. Obowiązkowa pozycja w zestawie narzędzi każdego klinicysty!.
Lisa Amaya-Jackson, MD, MPH,UCLA-Duke National Center for Child Traumatic Stress
Jest to książka, na którą czekali klinicyści i wychowawcy zajmujący się stresem pourazowym u dzieci! Terapia poznawczo-behawioralna ukierunkowana na traumę to niewątpliwie wzorcowa metoda terapii dzieci poddanych urazowym doświadczeniom i ich rodzin. Ujęcie terapeutyczne oparte na dowodach zostało opisane w praktyczny sposób, który doceni każdy klinicysta. Szczególnie wartościowe było dla mnie szerokie odwoływanie się do przykładów klinicznych oraz odpowiedzi na typowe pytania dotyczące praktyki. Książkę.tę powinien przeczytać każdy terapeuta i każdy student pracujący z dziećmi, które przeżyły traumę i ich rodzinami.
Benjamin E. Saunders, PhD, National Crime Victims Research and Treatment Center, Uniwersytet Medyczny Karoliny Południowej
Judith A. Cohen, MD, jest certyfikowanym psychiatrą dziecięcym, dyrektorem medycznym Center for Traumatic StressinChildrenandAdolescents przy Allegheny General HospitalwPittsburghu.
Anthony P. Mannarino, PhD, licencjonowany psycholog kliniczny, jest dyrektorem Center for Traumatic Stress in ChildrenandAdolescents przy Allegheny General HospitalwPittsburghu.
Esther Deblinger, PhD, jest zastępcą dyrektora Instytutu CARES (Child Abuse Research Education and Senice) oraz wykładowcą psychiatrii na wydziale medycyny osteopatycznej University of Medicine and Dentistry of New Jersey (UMDNJ)
Część I. TERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA UKIERUNKOWANA NA TRAUMĘ
Rozdział 1. Wpływ urazu psychicznego i żałoby na dzieci i ich rodziny 3
Jaka jest istota traumy dziecięcej? 3
Jakie objawy pourazowe mogą wystąpić u dziecka? 6
Wpływ żałoby traumatycznej na dzieci 16
Dlaczego powinniśmy odróżniać traumatyczną żałobę wieku dziecięcego od innych form żałoby? 19
Fazy terapii 19
Podsumowanie 20
Rozdział 2. Strategie diagnostyczne stosowane u dzieci, które doznały traumy 22
Ocena ekspozycji traumatycznej 22
Rozpoznanie objawów PTSD 23
Diagnoza innych zaburzeń psychicznych 24
Diagnoza żałoby traumatycznej 30
Udzielenie rodzinie informacji zwrotnych na temat diagnozy 33
Rozdział 3. Model TF-CBT – zasady działania 35
Opracowanie modelu TF-CBT 36
Model indywidualnej terapii dziecka i wspólnej terapii dziecka i rodzica 38
Znaczenie czynników kulturowych w modelu TF-CBT 43
Optymalizacja adaptacyjnego funkcjonowania – znaczenie dodatkowej opieki 44
Ogólne uwagi na temat posługiwania się książką 46
Podsumowanie 48
Rozdział 4. Rola terapeuty prowadzącego TF-CBT 49
Zasadnicze znaczenie relacji terapeutycznej 50
Znaczenie oceny, umiejętności i kreatywności terapeuty 51
Kwalifikacje i przeszkolenie terapeuty 53
Przezwyciężanie możliwych trudności 54
Część II. INTERWENCJE UKIERUNKOWANE NA TRAUMĘ
Wprowadzenie do poszczególnych interwencji – modułów terapii ukierunkowanych na traumę 59
Moduł 1. Psychoedukacja 61
Psychoedukacja na temat modelu TF-CBT 64
Psychoedukacja dzieci przeżywających traumatyczną żałobę 65
Przezwyciężanie możliwych trudności 66
Moduł 2. Umiejętności wychowawcze 69
Pochwały 70
Selektywna uwaga 71
Procedura przerwy 73
Programy wzmacniania zachowań 74
Przezwyciężanie możliwych trudności 75
Moduł 3. Relaksacja 78
Świadome oddychanie/uważność/medytacja 79
Progresywna relaksacja mięśni 83
Relaksacja – praca z dziećmi przeżywającymi traumatyczną żałobę 85
Relaksacja – praca z rodzicami 86
Inne techniki relaksacyjne 87
Przezwyciężanie możliwych trudności 87
Moduł 4. Wyrażanie i regulacja emocji 89
Identyfikacja emocji – praca z dziećmi 89
Wyrażanie emocji – praca z rodzicami 91
Zatrzymywanie myśli i pozytywne wyobrażenia 93
Pozytywna mowa wewnętrzna 94
Zwiększanie poczucia bezpieczeństwa u dziecka 95
Poprawa umiejętności rozwiązywania problemów i umiejętności społecznych 97
Rozwijanie umiejętności społecznych 101
Radzenie sobie z trudnymi stanami emocjonalnymi 102
Regulacja emocji – praca z dziećmi przeżywającymi traumatyczną żałobę 103
Regulacja emocji – praca z rodzicami 105
Przezwyciężanie możliwych trudności 107
Moduł 5. Radzenie sobie i przetwarzanie poznawcze I – trójkąt poznawczy 109
Rodzaje nieadekwatnych i niekonstruktywnych myśli 114
Trójkąt poznawczy – praca z rodzicami 116
Zwiększanie poczucia bezpieczeństwa u rodzica pozostałego przy życiu 117
Przezwyciężanie możliwych trudności 118
Moduł 6. Narracja na temat traumy 121
Tworzenie narracji na temat traumy przez dzieci przeżywające traumatyczną żałobę 129
Dzielenie się narracją na temat traumy z rodzicem 131
Przezwyciężanie możliwych trudności 134
Moduł 7. Radzenie sobie i przetwarzanie poznawcze II – przetwarzanie traumatycznego doświadczenia 138
Analizowanie i korygowanie nieadekwatnych lub niekonstruktywnych myśli i przekonań 139
Poznawcze przetwarzanie traumatycznej śmierci 144
Przetwarzanie traumy dziecka w pracy z rodzicami 145
Przezwyciężanie możliwych trudności 147
Moduł 8. Ekspozycja na bodźce przypominające o traumatycznym zdarzeniu in vivo 149
Przezwyciężanie możliwych trudności 152
Moduł 9. Wspólne sesje dziecka i rodzica 154
Przezwyciężanie możliwych trudności 157
Moduł 10. Zwiększanie bezpieczeństwa w przyszłości i wspomaganie dalszego rozwoju 159
Część III. MODUŁY UKIERUNKOWANE NA ŻAŁOBĘ
Wprowadzenie do modułów ukierunkowanych na żałobę 171
Moduł 1. Psychoedukacja na temat żałoby 173
Psychoedukacja na temat żałoby – praca z dziećmi 173
Psychoedukacja na temat żałoby – praca z rodzicami 174
Przezwyciężanie możliwych trudności 176
Moduł 2. Przeżywanie żalu po stracie i przezwyciężanie ambiwalentnych uczuć do osoby zmarłej – „Czego mi brak, a za czym nie tęsknię” 179
Przeżywanie żalu po stracie – „Czego mi brak” 179
Przezwyciężanie ambiwalentnych uczuć do osoby zmarłej – „Za czym nie tęsknię” 181
Przeżywanie żalu po stracie i odniesienie się do ambiwalentnych uczuć do osoby zmarłej – praca z rodzicami 184
Przezwyciężanie możliwych trudności 187
Moduł 3. Zachowanie pozytywnych wspomnień o osobie zmarłej 189
Zachowanie pozytywnych wspomnień – praca z dziećmi 189
Zachowanie pozytywnych wspomnień – praca z rodzicami 191 Przezwyciężanie możliwych trudności 192
Moduł 4. Przedefiniowanie relacji z osobą zmarłą i zaangażowanie się w aktualne relacje 194
Przedefiniowanie relacji – praca z dziećmi 194
Przedefiniowanie relacji – praca z rodzicami 196
Obawy o zdolność poradzenia sobie z samotnym wychowaniem dzieci 198
Przezwyciężanie możliwych trudności 199
Przegląd i zakończenie terapii 201
Przezwyciężanie możliwych trudności 205
Dodatek 1. Ulotki 207
Informacje na temat przemocy domowej dla rodziców 209
Informacje na temat przemocy domowej dla dzieci 213
Informacje na temat molestowania seksualnego dziecka dla rodziców 215
Informacje na temat molestowania seksualnego dziecka dla dzieci 222
Relaksacja – jak stres i PTSD wpływają na nasz organizm 225
Regulacja emocji – sposoby natychmiastowej poprawy samopoczucia 227
Ćwiczenia z trójkątem poznawczym 228
Krąg życia 230
