Sztuka i percepcja wzrokowa: psychologia twórczego oka
Autor: Rudolf Arnheim
Sztuka i percepcja wzrokowa mówi o procesie percepcji w ujęciu psychologicznym i opisuje jak oko percypującego organizuje postrzegany materiał w odniesieniu do psychologicznych uwarunkowań.
„Oczywiste stało się, że cechy, którymi wyróżnia się praca myśliciela i artysty, charakteryzują każdą czynność umysłu. Także psychologowie zaczęli dostrzegać, że fakt ten nie jest przypadkowy: różne zdolności umysłu podlegają tym samym prawom, ponieważ umysł zawsze działa jako całość. Każde postrzeganie jest również myśleniem, każde rozumowanie – intuicją, każda obserwacja – odkryciem.” R. Arnheim „W Ego i Id Freud argumentował, że proces myślowy, nie mówiąc nic o świadomej intelektualnej pracy, nie może istnieć w niesforności doświadczenia wizualnego. Rudolf Arnheim pokazał nam nie tylko jak błędne było to przekonanie, ułożył gramatykę form z niezwykłą ostrością i nauczył nas jak ją odczytywać.” J. Fineberg „Jasne, bezpośrednie, elastyczne pisarstwo wzmocnione wieloma ilustracjami… z których żadna nie jest zbyteczna” - Journal of Aesthetics and Art Criticism
Sztuka i percepcja wzrokowa: psychologia twórczego oka
Autor: Rudolf Arnheim
Wstęp
1. Równowaga
Ukryta struktura kwadratu,
Co to są siły postrzeżeniowe?,
Dwa krążki w kwadracie,
Równowaga psychologiczna i fizyczna,
Dlaczego równowaga?,
Ciężar,
Kierunek,
Wzory równoważne,
Góra i dół,
Prawa i lewa,
Równowaga i umysł ludzki,
Madame Cézanne na żółtym krześle.
2. Kształt
Widzenie - czynność świadoma i odkrywcza,
Uchwycić istotę,
Pojęcia postrzeżeniowe,
Co to jest kształt?,
Wpływ przeszłości,
Widzenie kształtu,
Prostota,
Przykłady uproszczeń,
Ujednolicanie i zaostrzanie,
Całość nie zanika,
Podział,
Dlaczego oczy rzadko kłamią?,
Podział w sztuce,
Co to jest część?,
Podobieństwo i odmienność,
Przykłady z historii sztuki,
Szkielet strukturalny.
3. Forma
Orientacja w przestrzeni,
Rzuty,
Który aspekt jest najlepszy?,
Metoda egipska,
Skrót,
Nakładanie,
Jakie korzyści daje nakładanie?,
Gra płaszczyzny i głębi,
Aspekty współzawodniczące,
Realizm i rzeczywistość,
Co wygląda "jak żywe"?,
Forma jako wynalazek,
Stopnie abstrakcji,
Źródło,
Informacja wzrokowa.
4. Rozwój
Dlaczego dzieci tak rysują?,
Teoria intelektualistyczna,
Rysują to, co widzą,
Pojęcia przedstawieniowe,
Rysowanie jako ruch,
Pierwsze koło,
Prawo różnicowania,
Pionowe i poziome,
Skosy,
Łączenie części,
Wielkość,
Błędnie nazywane głowonogi,
Translacja na dwa wymiary,
Konsekwencje pedagogiczne,
Narodziny formy w rzeźbie,
Pałeczki i płytki,
Sześcian i krągła, pełna rzeźba.
5. Przestrzeń
Linia i kontur,
Rywalizacja o kontur,
Figura i tło,
Poziomy głębi,
Zastosowanie w malarstwie,
Ramy i okna,
Wklęsłość w rzeźbie,
Dlaczego widzimy głębię?,
Głębia przez nakładanie,
Przezroczystość,
Zniekształcenia tworzą przestrzeń,
Pudełka w trzech wymiarach,
Przestrzeń fizyczna pomaga,
Raczej prosty niż wierny,
Gradienty tworzą głębię,
Konwergencja przestrzeni,
Dwa źródła perspektywy centralnej,
Rzut wierny i niewierny,
Przestrzeń w kształcie ostrosłupa,
Symbolika świata zogniskowanego,
Centralne i nieskończone,
Igranie z regułami.
6. Światło
Doznanie światła,
Względna jasność,
Oświetlenie,
Światło tworzy przestrzeń,
Cienie,
Malarstwo bez światła,
Symbolik światła.
7. Kolor
Od światła do barwy,
Kształt i kolor,
Jak powstają kolory,
Proste barwy wytwarzające,
Addycja i subtrakcja,
Komplementarne wytwarzające,
Kaprysy kolorów,
W postukiwaniu harmonii,
Elementy skali,
Syntaksa połączeń,
Komplementarne kolory zasadnicze,
Współzależność i wzajemne oddziaływanie kolorów,
Matisse i El Greco,
Reakcje na kolor,
Ciepłe i zimne, 369.
8. Ruch
Zdarzenia i czas,
Równoczesność i kolejność,
Kiedy widzimy ruch?,
Kierunek,
O czym mówi prędkość,
Ruch stroboskopowy,
Niektóre problemy montażu filmowego,
Widzialne siły motoryczne,
Skala złożoności,
Ciało jako instrument,
Kinestetyczny obraz ciała.
9. Dynamika
Prostota nie wystarcza,
Dynamika i jej tradycyjne interpretacje,
Diagram sił,
Napięcie kierunkowe w świetle eksperymentów,
Ruch nieruchomy,
Dynamika skosów,
Napięcie w deformacji,
Kompozycja dynamiczna,
Efekty stroboskopowe,
Jak powstaje dynamika?,
Przykłady z historii sztuki,
10. Ekspresja
Teorie tradycyjne,
Ekspresja zakorzeniona w strukturze,
Priorytet ekspresji,
Symbole w sztuce.
