Jak napisać historię filozofii XX wieku? Jak powiązać zróżnicowane prądy intelektualne tego stulecia z historią pełną wojen, konfliktów i przemocy?
Andrzej Leder proponuje ująć XX wiek tak, jak psychoanaliza ujmuje osoby poddawane terapii, i odczytać formułowane w zeszłym stuleciu stanowiska filozoficzne jako wyrazy głębokich traum, których to stulecie było pełne. To właśnie kategorię traumy Leder czyni podstawą kreślonej przez siebie „teorii w polu psychoanalitycznym” i to ją będzie stosował w swojej lekturze m.in. fenomenologii Husserla, filozofii Koła Wiedeńskiego, egzystencjalizmu Sartre’a, myśli Benjamina czy marksizmu Althussera. Jest to zatem nie tylko autorska wizja tego, jak może być uprawiana historia filozofii, lecz także oryginalna praca z obszaru teorii i filozofii psychoanalizy.
„Połączenie podejścia psychoanalitycznego z warsztatem filozofa i historyka idei już wcześniej było „znakiem firmowym” Ledera, tu przybiera jednak formę dojrzałej syntezy, pozostając przy tym jak najdalsze od szkolnego schematyzmu. Choć podstawowa rama teoretyczna książki wyznaczona jest przez Lacanowskie pojęcia tego, co symboliczne, i tego, co realne (a ściślej rzecz biorąc: przez napięcie, jakie między nimi zachodzi), nie mamy tu bynajmniej do czynienia z mechanicznym zastosowaniem koncepcji Lacana. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że Autor uzupełnia ją o inne, nowsze ujęcia (zwłaszcza z dziedziny studiów nad traumą), ale także – i przede wszystkim – ze względu na jego niedogmatyczne podejście do psychoanalizy jako takiej”.
Michał Herer
Andrzej Leder – filozof kultury, psychoterapeuta. Profesor filozofii w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Autor głośnej, nominowanej do Literackiej Nagrody NIKE 2015 książki Prześniona rewolucja (2014), w której zastosował kategorie psychoanalityczne do opisu najnowszej historii Polski. Opublikował również Przemiana mitów, czyli życie w epoce schyłku (1997), Nieświadomość jako pustka (2001) oraz Nauka Freuda w epoce „Sein und Zeit” (2007).
Wstęp
Berlin
zniecierpliwienie, czyli wszystko jest nie tak...
sposępnienie atmosfery, ale przeżyte retroaktywnie
jeszcze wtedy nie byto gdzie umierać...
strażnicy niewidzialnego ognia, czyli o przemianie skrytego w jawne
wiek XX jako wojna...
okopy i szczury
ostatni, głęboki wdech
dygresja o hipotetycznej racjonalności wojny na wyniszczenie
"wytępić to całe bydło..."
upadanie symbolicznego w wyobrażeniowe
niesamowite, po raz pierwszy
kryzys odniesienia
nie wiemy, co oznacza ta utrata...
zdanie jest obrazem rzeczywistości?
retoryczny chwyt, symboliczna przemoc
czy doskonały język zbawi myśl ludzką?
koherencja i referencja w walce z podmiotem
obsesja jako granica szaleństwa
utrata doniosłości dla życia
jak ujawni się Inny?
traumatyczna genealogia świadomości pozytywistycznej
sens autentycznej ludzkości
trzeba pełnić funkcję archontyczną
rozszczepienie "Ja" w procesie odparcia, czyli dzieło Carla Schmitta
wrogowie Stalina, wrogowie Hitlera
retoryczna sita rasizmu
gdy konflikty klasowe mieszają się z etnicznymi...
masowa śmierć a tautologiczny język ekonomii
dygresja o moralnej logice inflacji, czyli Tomasz Mann
wystarczy zapomnieć, że istnieją
wyobrażeniowy podmiot historii
śmiertelna rana dla polityki
"groza masakry" a "możliwość unicestwienia"
.. .zostanie tylko jedno
czy możliwa jest "homogenność" rozumu?
bardziej realne niż rzeczywistość
twarz, morda, pysk
bez ludzkiej skóry
niesamowite ma strukturę języka
nikt nie lubi revenants
oczy szczypały od tez, ale nie byto komu odpowiadać
psy uśmiechają się do ludzi, ale ludzie do psów - niekoniecznie
ostatni kantysta w nazistowskich Niemczech
wolni, trudni do uchwycenia
psi solipsyzm etyczny
duchowo-dziejowe Dasein
"najlepiej naturę pułapki zna ten, kto siedzi w niej całe życie"
odreagowanie w działaniu
...maszyna do pisania ma wiele wspólnego z Parmenidesem
a gdzie "wyparował" podmiot?
negocjacje kwestii winy
"jak ponownie nadać sens słowu humanizm? A czy to jest konieczne?" umierający patrzy na filozofa
"uznać innego, by czerpać przyjemność z jego unicestwienia"
... z biblioteki medycznej w Eppendorf
odbudować język? Sam już to zrobił
do przodu, jak najdalej
dlaczego właściwie Brytyjczyk o Francuzach?
czego uczy szaleństwo?
czy nieświadomość może być karygodna?
francuski antyliberalizm lat trzydziestych
po syndromie Vichy syndrom ruchu oporu
nie słuchać Seyn, tylko je rozerwać...
wstyd, czyli znowu spojrzenie innego
zła wiara jako trajektoria pragnienia
pozostać z nienawiścią pozbawioną obiektu
rewolucja jako przyczyna pragnienia
jak w ogóle mogą zaistnieć fakty, jeśli nie przez nadzieję?
proteuszowe zdolności języka
Eichmann jako objaw
krótki wstęp do dygresji na temat nastrojeń Dialektyki oświecenia,
czyli o eseju Żydzi i Niemcy Gershoma Scholema
krótka dygresja o Dialektyce oświecenia
całe mnóstwo Richardów Klementów
miejsce wyłaniania się symptomu
jakie słowo znaczy grozę?
sądzić na podstawie "dawno zapomnianego stanowiska"
jak odebrać człowieczeństwo sądowi, przed którym się staje?
otamowanie
"życie w tamtym świecie było niemożliwe"?
"wylizać rany", zatryumfować nad wszystkim
groza wróciła z przyszłości
Nietzsche zastąpił Marksa
niestosowność tragedii
rozdarta jedność człowieczeństwa
subiektywizm gatunkowy? A dlaczego nie etniczny albo płciowy?
granice subiektywizmu gatunkowego i wszelkiego innego
Kołakowski ustanawia prymat teorii (naukowej) nad praktyką (rewolucyjną)
racjonalizacja naturą człowieka? Jak najbardziej!
Heidegger też był humanistą
kiedy człowiek zejdzie ze sceny?
a w Warszawie - droga powrotu
teoria traumy
wyznaczeni na świadków...
melancholia w służbie cynizmu
wzniosłość, trauma i niesamowite
wypróbujmy narracyjny fetyszyzm
w każdej opowieści jest ślad rozkoszy
realne - relacja etyczna? No, tego by Lacan nie powiedział
realne spotyka się we śnie
coda
bibliografia
indeks nazwisk
Zespół Klinefeltera to jedna z najczęściej występujących anomalii chromosomowych,...
czytaj więcej
