OSTRE STANY ZAGROŻENIA ŻYCIA W OBRAŻENIACH CIAŁA

Spis treści

Ostre stany zagrożenia życia w obrażeniach ciała

Redakcja: Krystyn Sosada, Wojciech Żurawiński

1. Epidemiologia ciężkich urazów ciała.

1.1. Wprowadzenie.

1.2. Pandemia urazów.

1.3. Epidemiologia urazów z punktu widzenia szpitalnego oddziału ratunkowego.

1.4. Wypadki drogowe.

1.5. Przemoc i samobójstwa.

1.6. Upadki.

1.7. Urazy na skutek wypadku w pracy.

1.8. Urazy na skutek uprawiania sportu.

1.9. Urazy a alkohol.

1.10. Ciężkie urazy. Politrauma.

Piśmiennictwo.

2. Organizacja i funkcjonowanie centrów urazowych w Polsce i na świecie.

3. Badanie pacjenta urazowego.

3.1. Wprowadzenie.

3.2. Badanie podmiotowe.

3.3. Badanie przedmiotowe.

3.4. Badania obrazowe wykorzystywane podczas oceny pacjenta z obrażeniami ciała.

3.5. Badanie pacjenta urazowego w sytuacjach szczególnych.

Piśmiennictwo.

4. Resuscytacja pacjenta urazowego.

4.1. Wprowdzenie.

4.2. Epidemiologia urazowego zatrzymania krążenia.

4.3. Etiopatogeneza urazowego zatrzymania krążenia.

4.4. Hipotermia.

4.5. Kwasica.

4.6. Objawy urazowego zatrzymania krążenia.

4.7. Rozpoznanie urazowego zatrzymania krążenia.

4.8. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone przez zespoły ratownictwa medycznego podstawowe (P) i specjalistyczne (S) na miejscu zdarzenia i podczas transportu.

4.9. Postępowanie w SOR.

4.10. Leczenie specjalistyczne.

Piśmiennictwo.

5. Wstrząs urazowy.

5.1. Definicje.

5.2. Rodzaje wstrząsu i ich patomechanizm.

5.3. Rozpoznanie przedszpitalne.

5.4. Transport pacjenta, postępowanie przedszpitalne i szpitalne.

Piśmiennictwo.

6. Zasady trasportu i monitorowanie pacjenta urazowego.

6.1. Wprowadzenie.

6.2. Transport pierwotny.

6.3. Transport wtórny.

6.4. Transport wewnątrzszpitalny.

Piśmiennictwo.

7. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów urazowych.

7.1. Wprowadzenie.

7.2. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami głowy.

7.3.Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami twarzoczaszki.

7.4. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami gałki ocznej.

7.5. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami szyi.

7.6. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami klatki piersiowej i brzucha.

7.7. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami narządu ruchu.

7.8. Analgezja, sedacja i anestezja dzieci z urazami.

7.9. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów urazowych w wieku podeszłym.

7.10. Analgezja, sedacja i anestezja kobiety ciężarnej po urazie.

8. Znieczulenie regionalne.

8.1. Wprowadzenie.

8.2. Uśmierzanie bólu u chorego urazowego.

8.3. Znieczulenie regionalne.

8.4. Zakończenie.

Piśmiennictwo.

9. Ból pourazowy.

9.1. Wprowadzenie.

9.2. Postępowanie przeciwbólowe w zależności od miejsca świadczenia pomocy medycznej oraz od poszczególnych okresów po urazie ciała.

9.3. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

10. Krwotok pourazowy i urazowe uszkodzenie naczyń.

10.1. Wprowadzenie.

10.2. Postępowanie przedszpitalne, na miejscu zdarzenia.

10.3. Transport do centrum urazowego.

10.4. Postępowanie w SOR.

10.5. Obrażenia naczyń brzusznych.

10.6. Krwotok urazowy kończyn.

Piśmiennictwo.

11. Urazy czaszkowo-mózgowe.

11.1. Wprowadzenie.

11.2. Bezpośrednie skutki urazu mózgu.

11.3. Ocena stanu pacjenta.

11.4. Postępowanie z chorymi po urazach czaszkowo-mózgowych z pierwotnymi uszkodzeniami mózgu.

11.5. Charakterystyka wybranych urazów czaszkowo-mózgowych.

Piśmiennictwo.

12. Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego.

12.1. Epidemiologia.

12.2. Biomechanika urazów kręgosłupa szyjnego.

12.3. Postępowanie przedszpitalne.

12.4. Postępowanie w SOR.

12.5. Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym.

Piśmiennictwo.

13. Obrażenia twarzoczaszki.

13.1. Wprowadzenie.

13.2. Transport pacjenta z obrażeniami twarzoczaszki.

13.3. Odmienne warunki intubacji pacjenta z obrażeniami twarzoczaszki.

13.4. Rodzaje unieruchomienia złamanej szczęki/żuchwy, zębów, wyrostka zębodołowego w ramach medycznych czynności ratunkowych.

13.5. Rodzaje unieruchomienia złamanej szczęki/żuchwy, zębów, wyrostka zębodołowego w ramach pomocy specjalistycznej - rozwiązania tymczasowe.

13.6. Rodzaje unieruchomienia złamanej szczęki/żuchwy, zębów, wyrostka zębodołowego w ramach pomocy specjalistycznej - rozwiązania ostateczne.

13.7. Postępowanie z obrażeniami twarzoczaszki ze współistniejącymi obrażeniami części mózgowej czaszki.

13.8. Postępowanie z obrażeniami części twarzowej czaszki oraz ciałem obcym.

13.9. Postępowanie z obrażeniami części twarzowej czaszki ze współistniejącymi uszkodzeniami narządu wzroku.

13.10. Postępowanie z obrażeniami twarzoczaszki ze współistniejącymi uszkodzeniami zębów i wyrostka zębodołowego w priorytecie natychmiastowym.

13.11. Postępowanie z obrażeniami twarzoczaszki ze współistniejącym krwawieniem/krwotokiem.

13.12. Złamanie górnego piętra twarzy: złamanie zatoki czołowej, złamanie czołowo-oczodołowo-nosowe, dyslokacja oczodołowo-nosowa.

13.13. Złamanie środkowego piętra twarzy.

13.14. Złamanie dolnego piętra twarzy.

Piśmiennictwo.

14. Obrażenia gałki ocznej.

14.1. Definicje.

14.2. Wprowadzenie.

14.3. Badanie okulistyczne.

14.4. Postępowanie po urazie oka.

14.5. Postępowanie w przypadku różnych rodzajów obrażeń oka.

Piśmiennictwo.

15. Obrażenia szyi.

15.1. Wprowadzenie.

15.2. Epidemiologia.

15.3. Etiopatogeneza.

15.4. Objawy.

15.5. Rozpoznanie.

15.6. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone na miejscu zdarzenia przez zespoły ratownictwa medycznego.

15.7. Medyczne czynności ratunkowe w SOR.

15.8. Leczenie specjalistyczne.

15.9. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

16. Obrażenia klatki piersiowej.

16.1. Patofizjologia urazowych uszkodzeń klatki piersiowej.

16.2. Uszkodzenia ściany klatki piersiowej.

16.3. Uszkodzenia przepony.

16.4. Uszkodzenia dolnych dróg oddechowych.

16.5. Odma opłucnowa i krwiak jamy opłucnej.

16.6. Uszkodzenia płuc.

16.7. Uszkodzenia przełyku.

16.8. Uszkodzenia serca.

Piśmiennictwo.

17. Obrażenia brzucha.

17.1. Definicje.

17.2. Epidemiologia.

17.3. Etiopatiogeneza.

17.4. Objawy.

17.5. Rozpoznanie.

17.6. Postępowanie na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu.

17.7. Postępowanie w SOR.

17.8. Leczenie specjalistyczne.

17.9. Zespół ciasnoty wewnątrzbrzusznej.

17.10. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

18. Obrażenia wątroby.

18.1. Definicja.

18.2. Epidemiologia.

18.3. Etiopatogeneza.

18.4. Objawy.

18.5. Rozpoznanie.

18.6. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone na miejscu zdarzenia, w transporcie i w SOR.

18.7. Leczenie specjalistyczne.

18.8. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

19. Urazy układu moczowo-płciowego.

19.1. Wprowadzenie.

19.2. Urazy nerek.

19.3. Uszkodzenia moczowodu.

19.4. Uszkodzenia pęcherza moczowego.

19.5. Uszkodzenia cewki moczowej.

19.6. Uszkodzenia zewnętrznych narządów płciowych.

Piśmiennictwo.

20. Obrażenia kości i stawów.

20.1. Wprowadzenie.

20.2. Obrażenia stawów - skręcenia i zwichnięcia. Uwagi ogólne.

20.3. Złamania kości.

20.4. Złamania kości i zwichnięcia stawów.

20.5. Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych.

Piśmiennictwo.

21. Mnogie obrażenia ciała.

21.1. definicje.

21.2. Epidemiologia.

21.3. Rola centrum urazowego i zespołu urazowego w leczeniu MOC.

21.4. Diagnostyka poszkodowanych z MOC.

21.5. Leczenie osób poszkodowanych z MOC.

21.6. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

22. Leczenie ran.

22.1. Wprowadzenie.

22.2. Podział ran.

22.3. Gojenie ran.

22.4. Ciała obce w ranie.

22.5. Opracowanie rany.

22.6. Opatrunki.

22.7. Rodzaje nici stosowanych w chirurgii.

22.8. Rodzaje szwów stosowanych w chirurgii.

Piśmiennictwo.

23. Obrażenia ciała w następstwie oparzeń.

23.1. Wprowadzenie.

23.2. Rodaje oparzeń.

23.3. Ocena głębokości i powierzchni oparzenia.

23.4. Okres choroby oparzenowej.

23.5. Oparzenia dróg oddechowych.

23.6. Podział oparzeń.

23.7. Epidemiologia.

23.8. Etiopatogeneza.

23.9. Objawy.

23.10. Ropoznanie.

23.11. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone przez zespoły ratownictwa medycznego na miejscu zdarzenia i podczas transportu.

23.12. Postępowanie w SOR.

23.13. Leczenie specjalistyczne.

23.14. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

24. Pourazowe operacje rekonstrukcyjne i plastyczne.

24.1. Wprowadzenie.

24.2. Fizjologia gojenia ran i ich remodeling.

24.3. Sposoby rekonstrukcji skóry.

24.4. Przeszczepy śluzówki, ścięgien, powięzi, kości i chrząstek.

24.5. Płaty.

Piśmiennictwo.

25. Wskazania do replantacji kończyn.

25.1. Wprowadzenie.

25.2. Amputacje i pokrewne dewaskularyzacyjne obrażenia kończyn.

25.3. Badanie, postępowanie, zgłoszenie.

25.4. Wskazania do replantacji.

Piśmiennictwo.

26. Obrażenia ciała u dzieci.

26.1. Obrażenia ciała u dzieci - ogólne zasady postępowania.

26.2. Obrażenia głowy u dzieci.

26.3. Obrażenia klatki piersiowej u dzieci.

26.4. Obrażenia brzucha u dzieci.

26.5. Oparzenia u dzieci.

Piśmiennictwo.

27. Chorzy w starszym wieku po upadku.

27.1. Wprowadzenie.

27.2. Epidemiologia upadków i omdleń u osób starszych.

27.3. Etiopatogeneza omdleń i upadków u osób starszych.

27.4. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu.

27.5. Postępowanie w SOR z chorym w starszym wieku po upadku.

27.6. Postępowanie diagnostyczno-lecznicze u osoby z omdleniem i upadkiem prowadzone na oddziale obserwacyjnym/specjalistycznym.

27.7. Leczenie specjalistyczne chorych ze złamaniem kości udowej.

Piśmiennictwo.

28. Obrażenia ciała u kobiet ciężarnych.

28.1. Wprowadzenie.

28.2. Urazy kobiet w ciąży.

28.3. Poronienia.

28.4. Pęknięcie ciężarnej macicy.

28.5. Przedwczesne oddzielenie łożyska.

28.6. Wypadnięcie pępowiny.

28.7. Nagłe zatrzymanie krążenia u kobiet ciężarnych w następstwie urazu.

28.8. Badanie e-FAST (extended focus assessment with sonography for trauma).

Piśmiennictwo.

29. Specyfika bojowych obrażeń ciała w następstwie terroru.

29.1. Wprowadzenie.

29.2. Damage control resuscitation i damage control surgery.

29.3. Broń i środki bojowe.

29.4. Aspekty medyczne aktów terroru.

29.5. Oddziaływanie broni palnej.

29.6. Następstwa wybuchów.

29.7. Broń biała.

29.8. Paralizatory.

29.9. Główne aspekty oceny i postępowania z osobami z obrażeniami bojowymi.

Piśmiennictwo.

30. Postępowanie ratunkowe w bojowych obrażeniach ciała.

30.1. Wprowadzenie.

30.2. Obrażenia bojowe.

30.3. Przyczyny śmierci.

30.4. Zgony możliwe do uniknięcia - co robić, żeby przeżyła największa liczba rannych?

30.5. Zasada udzielania pomocy ofiarom eksplozji i postrzału na miejscu zdarzenia - faza przedszpitalna.

30.6. Faza szpitalna.

Piśmiennictwo.

31. Wybrane problemy w leczeniu obrażeń ciała u pacjentów z otyłością.

31.1. Epidemiologia otyłości.

31.2. Wpływ otyłości na leczenie pacjentów z obrażeniami ciała.

31.3. Urazy przenikające.

31.4. Urazy tępe.

31.5. Trudności techniczne u pacjentów otyłych w dostępach operacyjnych.

31.6. Sprzęt.

31.7. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

32. Substancje psychoatywne a obrażenia ciała.

32.1. Wprowadzenie.

32.2. Epidemiologia.

32.3. Etiopatiogeneza.

32.4. Objawy zatrucia.

32.5. Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych.

32.6. Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu.

32.7. Rozpoznanie w warunkach szpitalnych.

32.8. Leczenie w SOR przez specjalistę medycyny ratunkowej.

32.9. Leczenie na oddziale docelowym.

32.10. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

33. Specyfika obrażeń ciała w urazach sportowych.

33.1. Wprowadzenie.

33.2. Zaburzenia świadomości, zadławienie, wstrząs i krwawienie.

33.3. Urazy głowy.

33.4. Urazy barku.

33.5. Staw łokciowy.

33.6. Nadgarstek, ręka.

33.7. Staw biodrowy.

33.8. Staw kolanowy.

33.9. Staw skokowy.

34. Choroba zakrzepowo-zatorowa - profilaktyka i leczenie.

34.1. Wprowadzenie.

34.2. Definicje.

34.3. Epidemiologia.

34.4. Etiopatologia.

34.5. Pierwotna profilaktyka ŻChZZ podczas leczenia chirurgicznego.

34.6. Profilaktyka ŻChZZ u poszkodowanych z cięzkimi obrażeniami ciała.

34.7. Objawy zapalenia żył głębokich.

34.8. Rozpoznanie.

34.9. Leczenie.

34.10. Powikłania.

Piśmiennictwo.

35. Profilaktyka infekcji w urazach.

35.1. Wprowadzenie.

35.2. Epidemiologia i etiopatogeneza zakażeń pourazowych.

35.3. Objawy zakażeń pourazowych.

35.4. Postępowanie przedszpitalne w przypadku infekcji pourazowych.

35.5. Postępowanie w SOR.

35.6. Postępowanie specjalistyczne w przypadku infekcji pourazowych.

35.7. Podsumowanie - ogólne zasady zapobiegania zakażeniom w obrażeniach ciała.

Piśmiennictwo.

36. Podtopienie.

36.1. Wprowadzenie.

36.2. Epidemiologia.

36.3. Etiopatogeneza.

36.4. Objawy.

36.5. Rozpoznanie.

36.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu.

36.7. Postępowanie w SOR.

36.8. Leczenie specjalistyczne.

Piśmiennictwo.

37. Wypadek nurkowy.

37.1. Wprowadzenie.

37.2. Epidemiologia.

37.3. Etiopatigeneza.

37.4. Objawy.

37.5. Rozpoznanie.

37.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu.

37.7. Postępowanie w SOR.

37.8. Leczenie specjalistyczne.

37.9. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

38. Terapia hiperbaryczna.

38.1. Wprowadzenie.

38.2. Mechanizm działania.

38.3. Wskazania do terapii hiperbarycznej.

38.4. Działania niepożądane i powikłania terapii hiperbarycznej.

38.5. Przeciwwskazania do terapiihiperbarycznej.

Piśmiennictwo.

39. Hipotermia.

39.1. Wprowadzenie.

39.2. Epidemiologia.

39.3. Etiopatogeneza.

39.4. Objawy.

39.5. Rozpoznanie.

39.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas zdarzenia.

39.7. Postępowanie w SOR.

39.8. Leczenie specjalistyczne.

39.9. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

40. Ugryzienie, ukąszenie, użądlenie.

40.1. Wprowadzenie.

40.2. Epidemiologia.

40.3. Etiopatogeneza.

40.4. Objawy.

40.5. Rozpoznanie.

40.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu.

40.7. Postępowanie w SOR.

40.8. Leczenie specjalistyczne - profilaktyka wścieklizny.

40.9. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

41. Choroba wysokościowa.

41.1. Wprowadzenie.

41.2. Czynniki ryzyka.

41.3. Etiopatogeneza.

41.4. Objawy.

41.5. Profilaktyka i leczenie AMS.

41.6. Profilaktyka i leczenie HAPE.

41.7. Inne schorzenia związane z wysokością.

41.8. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

42. Wybrane zagadnienia prawa meycznego i medycyny sądowej związane z obrażeniami ciała.

42.1. Wprowadzenie.

42.2. Prawny obowiązek ratownia życia i zdrowia.

42.3. Informacja o stanie zdrowia. Osoby upoważnione do uzyskiwania informacji.

42.4. Prawnie ważna zgoda albo prawnie ważny sprzeciw pacjenta.

42.5. Obowiązek zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa.

42.6. Postępowanie związane ze zgonem pacjenta.

42.7. Ustalenie wskazań do sekcji zwłok.

42.8. Hierarchia i określanie przyczyn zgonu.

42.9. Dokumentowanie obrażeń ciała i rozpoznania sądowo-lekarskie.

Piśmiennictwo.

43. Wybrane problemy psychologiczne związane z urazami ciała.

43.1. Psychologiczne relacje w urazach ciała - charakterystyka i podstawowe pojęcia.

43.2. Zabiegi medyczne jako sytuacje urazu ciała u osób dorosłych - charakterystyka psychologiczna.

43.3. Reakcje psychologiczne u dzieci doświadczających procedur medycznych.

43.4. Próby samobójcze i samookaleczenia ciała - psychologiczne działania zespołów ratownictwa medycznego.

43.5. Nagłe kalectwo - reakcja adaptacyjna wobec urazu ciała.

43.6. Psychologiczne wytyczne w działaniach medycznych wobec osób z urazami ciała.

43.7. Podsumowanie.

Piśmiennictwo.

44. Zabiegowe procedury ratunkowe.

44.1. Wprowadzenie.

44.2. Niewydolność oddechowa.

44.3. Wstrząs i krwotok.

44.4. Zakażenia chirurgiczne.

44.5. Obrażenia układu ruchu.

44.6. Zespoły ciasnoty międzypowięziowej.

Piśmiennictwo.

Dodatek Środki farmakologiczne znajdujące zastosowanie do sedacji, analgezji i anestezji chorych urazowych oraz drogi ich podania.

1. Charakterystyka środków sedujących, przeciwbólowych i znieczulający oraz ich zastosowanie u pacjentów urazowych.

Analgezja i leki przeciwbólowe.

Sedacja i leki sedujące.

Leki uspokajające.

Znieczulenie ogólne.

Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe.

2. Drogi i sposoby podania środków farmakologicznych znajdujących zastosowanie do sedacji, analgezji i anestezji pacjentów urazowych.

Drogi podania leku.