Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, jest jakby kontynuacją gdańskich tradycji refleksji etycznej, łączy wybrane wątki historyczne etyki w medycynie z jej współczesną problematyką. Jest zbiorem prac wygłoszonych na organizowanej przez Zakład Etyki oraz Zakład Historii i Filozofii Nauk Medycznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego konferencji „Etyka w medycynie – wczoraj i dziś – w XX-letnią rocznicę śmierci profesora Tadeusza Kielanowskiego”.
W pierwszej części książki umieszczono opracowania dotyczące etyki medycznej z dawnych czasów, sięgających Hipokratesa, wczesnochrześcijańskich korzeni etyki lekarskiej oraz późniejszych okresów refleksji etycznych reprezentowanych przez wspaniałych lekarzy humanistów, takich jak Władysław Biegański czy Tadeusz Kielanowski.
W dalszej części monografii znalazły się opracowania dotyczące obecnych problemów etycznych w praktyce medycznej, takich jak odchodzenie medycyny od idei humanistycznych i od człowieka, który przecież powinien być w centrum jej działania. Bioetyka, jej status metodologiczny i wybrane problemy z nią związane to problematyka zawarta w trzeciej części. Nie pominięto palących problemów etycznych współczesnej medycyny i ochrony zdrowia wynikających z uwarunkowań ekonomicznych. Poza indywidualnymi opracowaniami Czytelnicy znajdą skróconą dyskusję panelową, która toczyła się między znakomitymi przedstawicielami medycyny i bioetyki.
Książka charakteryzuje się różnorodnością tematów i połączeniem historycznych aspektów etyki w medycynie z jej praktycznymi problemami. Jestem przekona, powołując się na Cycerona i jego ocenę znaczenia historii, o konieczności sięgania do źródeł, ponieważ wtedy właśnie wzbogacamy naszą wiedzę, wyciągamy wnioski z doświadczeń przeszłości i na ich podstawie budujemy nowe, dostosowane do otaczającej nas rzeczywistości.
Część I
Etyka medyczna w ujęciu historycznym
Adam Szarszewski
Christus Medicus 15
Piotr Paluchowski
Kwestie filozoficzne podejmowane przez Christiana Sendela –gdańskiego lekarza okresu oświecenia 31
Małgorzata Durbas
Karzeł Bébé z Lunéville przedmiotem badań medycznych w Paryżu w XVIII wieku 41
Seweryna Konieczna
Realizacja idei humanizmu w Akademii Medycznej w Gdańsku – wybrane zagadnienia 55
Jacek Halasz
W poszukiwaniu etycznych fundamentów działań lekarskich.
Tadeusz Kielanowski – lekarz i humanista 63
Stefan Raszeja
Humanizm w medycynie w świetle interdyscyplinarnych konferencji organizowanych przez profesora Tadeusza Kielanowskiego w latach 1976–1983 79
Część II
Idea humanizmu w medycynie i jej praktyczny wymiar
Jerzy Zajadło
Co łączy medyków, prawników i Gdańsk 87
Janina Suchorzewska
Współczesna medycyna wobec idei humanizmu 101
Waldemar Kwiatkowski
Cóż po Hippokratesie w czasie marnym?O tym, czy możliwa jest jeszcze poezja medycyny 109
Krystyna Basińska
Zagrożenia dla humanizmu w medycynie w opiniach studentów medycyny 127
Maria Nowacka
Promocja zdrowia jako czynnik medykalizacji społecznej uwagi w odniesieniu do Karty Ottawskiej 133
Karol Toeplitz
O niedoskonałości kodeksów (wybrane zagadnienia) 149
Marek Olejniczak
Znaczenie etyki cnót we współczesnej etyce medycznej 159
Joanna Różyńska
Spór o fundamenty etyki randomizowanych badań klinicznych 171
Anna Paprocka-Lipińska
Praktyczny wymiar humanizmu na przykładzie resuscytacji – geneza wprowadzenia procedury DNR (do not resuscitate) 185
Tadeusz Dyk
Filozoficzno-etyczne zagadnienia odżywiania w świetle osiągnięć nutrigenomiki 197
Agnieszka Niemirycz-Makurat
Etyczno-psychologiczne aspekty przeszczepów twarzy w obliczu przeprowadzenia pierwszego przeszczepu twarzy w Polsce 209
Małgorzata Drozd-Garbacewicz, Janusz Erenc
Badanie potrzeb i oczekiwań pacjentów jako praktyczny wymiar idei humanizmu w medycynie 223
Część III
Trwałość czy zmienność reguł moralnych w bioetyce?
Kazimierz Szewczyk
Status metodologiczny bioetyki (w demokratycznym państwie prawnym) i uniwersalność norm moralnych 237
Paweł Łuków
Standardy bioetyczne – między nowością a reinterpretacją 261
Bohdan Dziemidok
Czy potrzebna i możliwa jest „etyka geriatryczna”? 271
Marcin Leźnicki
Etyka wobec zjawiska globalizacji i komercjalizacji biomedycyny 279
Jerzy Kopania
Osoba ludzka w kontekście medycznym 291
Część IV
Etyczne problemy wobec uwarunkowań ekonomicznych współczesnej medycyny
Włodzimierz Galewicz
Medyczne i ekonomiczne kryteria gwarantowanej opieki zdrowotnej 311
Tadeusz Tołłoczko
„Leczenie chorych i liczenie pieniędzy”. Równość szans czy większa skuteczność? 321
Marcin Kolwitz
Solidaryzm społeczny jako etyczna wartość w ochronie zdrowia 331
Joanna Turek
Dostęp do opieki medycznej jako warunek sprawiedliwości i realizacja zasady równości szans w koncepcji sprawiedliwości dystrybutywnej Amartyi Kumara Sena 347
Anna Paprocka-Lipińska (opracowanie)
Etyczne problemy wobec uwarunkowań ekonomicznych współczesnej medycyny i ochrony zdrowia – dyskusja lekarzy i bioetyków 359
Nota o autorach 371
