Kluczowa praca Abrahama Maslowa, uważanego za jednego z najbardziej kreatywnych psychologów XX wieku, wciąż wykorzystywana nie tylko w szeroko pojętych naukach humanistycznych i społecznych. Zaletą drugiego wydania tej książki jest rzetelna organizacja materiału. We wprowadzeniu, autorstwa Roberta Fragera, można odnaleźć dokładną charakterystykę zawartości publikacji wraz z notą biograficzną o autorze oraz wypunktowane główne kategorie koncepcji Maslowa, pomocne w dalszej lekturze.
Tekst główny podzielony jest na 4 odrębne części.
Pierwsza część jest jego oryginalnym wykładem z teorii motywacji, będącym krytyką podejść behawioralnych. Opiera się on na koncepcji hierarchicznie ułożonych potrzeb, których dynamiką rządzą określone prawidłowości decydujące o kolejności ich pojawiania się i gratyfikacji.
Druga część, w której Maslow analizuje przyczyny destruktywności oraz wskazuje na psychoterapeutyczny charakter "dobrych" relacji międzyludzkich, poświęcona jest rozważaniom wokół psychopatologii i normalności.
W trzeciej części Maslow na przykładzie postaci mu współczesnych i historycznych buduje jeden ze swoich najbardziej znanych modeli: osoby samorealizującej się, dużo miejsca poświęcając cesze kreatywności. Całość zamyka rozdział o metodologii nauk humanistycznych, w którym postuluje przyjęcie całościowej, holistycznej perspektywy w podejściu do człowieka. Dodatkowym atutem tego wydania jest zamieszczona na końcu analiza recepcji myśli Maslowa w ramach różnych dyscyplin wraz z dostępną literaturą oraz całościowa bibliografia prac autora.
Przedmowa do trzeciego wydania .............................. 7
Podziękowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Przedmowa do drugiego wydania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Słowo wstępne. Wpływ Abrahama Maslowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Wpływ Maslowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Krótka biografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
CZĘŚĆ I
Teoria motywacji
1. Wstęp do teorii motywacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Podejście holistyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Paradygmat dla stanów motywacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Środki i cele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Motywacja nieświadoma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Powszechność ludzkich pragnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Motywacje wielorakie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Stany motywujące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Zaspokajanie pragnień generuje nowe motywy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Niemożność sporządzenia listy popędów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Klasyfikowanie motywów według podstawowych celów . . . . . . . . . . . . . . . 54
Nieadekwatność danych z badań prowadzonych na zwierzętach . . . . . . . . . . 55
Środowisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Działanie zintegrowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Zachowania niemotywowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Możliwość osiągnięcia celu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Rzeczywistość a nieświadomość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Motywacja najwyższych możliwości ludzkich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
2. Teoria ludzkiejmotywacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Hierarchia potrzeb podstawowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Podstawowe potrzeby poznawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Cechy potrzeb podstawowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
3. Zaspokajanie potrzeb podstawowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Konsekwencje zaspokojenia potrzeby podstawowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Uczenie się zaspokajania potrzeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Zaspokajanie potrzeb a kształtowanie charakteru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Zaspokajanie potrzeb a zdrowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Zaspokajanie potrzeb a patologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Implikacje teorii zaspokajania potrzeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Wpływ zaspokojenia potrzeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
4. Rewizja teorii instynktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Doniosłe znaczenie ponownej oceny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Krytyka tradycyjnej teorii instynktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Potrzeby podstawowe w teorii instynktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
5. Hierarchia potrzeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Różnice między potrzebami wyższymi a niższymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Konsekwencje hierarchii potrzeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
6. Zachowanie niemotywowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Zachowanie instrumentalne a ekspresja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Zachowania ekspresywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
CZĘŚĆ II
Psychopatologia i normalność
7. Geneza patologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Deprywacja i zagrożenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Konflikt i zagrożenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Indywidualna definicja zagrożenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
Uraz i choroba jako zagrożenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Zahamowanie samorealizacji jako zagrożenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Źródło patologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
8. Czy destrukcyjność jest instynktowna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Zwierzęta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Antropologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
Doświadczenia kliniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Endokrynologia i genetyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Rozważania teoretyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Destrukcyjność – instynktowna czy wyuczona? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
9. Psychoterapia jako dobre relacje międzyludzkie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Psychoterapia a zaspokajanie potrzeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Dobre relacje międzyludzkie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Dobre społeczeństwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Profesjonalna psychoterapia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
10. Sposoby podejścia do normalności i zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Standardowe pojęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Nowe pojęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
Jakimi ludźmi możemy się stać? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Właściwa natura ludzka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Odróżnienie tego, co właściwe, od tego, co przypadkowe . . . . . . . . . . . . . . 195
Warunki korzystne dla zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Środowisko a osobowość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
Utopia psychologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Natura normalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
CZĘŚĆ III
Samorealizacja
11. Ludzie samorealizujący się: studium zdrowia psychicznego . . . . . . . . . . . 203
Badanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Obserwacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
12. Miłość u ludzi samorealizujących się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Otwartość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Kochać i być kochanym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Seksualność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Przekraczanie granic ego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Zabawa i radość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Szacunek dla innych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Miłość jako nagroda dla samej siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Miłość altruistyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
Dystansowanie się i indywidualność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
13. Twórczość u ludzi samorealizujących się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Przedwczesne sądy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Nowe modele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Twórczość samorealizowania się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Rozwiązanie dychotomii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Brak lęku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Doświadczenia szczytowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
Poziomy twórczości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
Twórczość a samorealizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
CZĘŚĆ IV
Metodologia nauk humanistycznych
14. Pytania do nowejpsychologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Uczenie się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Percepcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Emocje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Motywacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
Inteligencja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Poznanie i myślenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
Psychologia kliniczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Psychologia zwierząt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
Psychologia społeczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Osobowość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
15. Psychologiczne podejście do nauki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Badania nad uczonym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Nauka a ludzkie wartości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
Zrozumienie wartości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
Prawa ludzkie a prawa naturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
Socjologia nauki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Różne podejścia do rzeczywistości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Zdrowie psychiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
16. Koncentracja na środkach a koncentracja na problemie . . . . . . . . . . . . . 280
Nadmierny nacisk na technikę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Koncentracja na środkach a ortodoksja naukowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
17. Stereotypizacja a prawdziwe poznanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
Uwaga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289
Percepcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
Uczenie się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
Myślenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Język . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
Teoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
18. Holistyczne podejście do psychologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Podejście holistyczno-dynamiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Pojęcie syndromu osobowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
Cechy syndromów osobowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Badanie syndromu osobowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
Poziom i jakość syndromów osobowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336
Syndromy osobowości a zachowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
Logiczne i matematyczne sposoby przedstawiania danych dotyczących syndromów 340
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Posłowie. Bogaty plon Abrahama Maslowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351
Psychologia humanistyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
Psychologia transpersonalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
Edukacja: wartości humanistyczne i nowe sposoby uczenia się . . . . . . . . . . . 361
Wpływ Maslowa na pracę i zarządzanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
Zdrowie a osoba jako całość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368
Teoria motywacji i samorealizacji a psychologia kobiet . . . . . . . . . . . . . . . . 370
Społeczeństwo synergiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
Nieustające żniwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
Przegląd cytatów z Motywacji i osobowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
Bibliografia i wybrana lektura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
Bibliografia pism Abrahama Maslowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . .
