Budowa układu oddechowego stwarza warunki, w których możliwe jest pobieranie materiału do badań mikroskopowych w szerokim zakresie. Ponadto, w przypadku większości chorób tego układu podstawą rozpoznania jest badanie tkanki lub materiału cytologicznego. Choroby nowotworowe, zapalenia, choroby śródmiąższowe to klasyczne przykłady zmian rozpoznawanych w badaniu mikroskopowym. Obecnie również w chorobach uznawanych niegdyś za zaburzenia ściśle czynnościowe, jak astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP,) badania cytologiczne znajdują ważne miejsce w ich różnicowaniu oraz określaniu charakteru zapalenia, które odgrywa istotną rolę w ich patomechanizmie.
Pomimo rozwoju nowych technik oceny genotypu i fenotypu komórek, jak na przykład metody cytometrii czy biologii molekularnej, klasyczna mikroskopia swietlna nadal stanowi podstawę diagnostyki w cytopatologii. O ile w zakresie chorób innych narządów i układów niezbędne jest zastosowanie badań immunohisto(cyto)chemicznych, to w większości badań cytologicznych układu oddechowego podstawą jest ocena morfologii komórki.
Wiele znakomitych publikacji umożliwia zapoznanie się z cytopatologią układu oddechowego. Są to jednak publikacje w obcych językach, a zdjęcia ilustrują preparaty barwione z zastosowaniem technik, które nie są powszechnie stosowane w krajowych pracowniach. Przygotowując ten Atlas, pragnęliśmy uzupełnić lukę w polskim piśmiennictwie w tym zakresie.
Książkę adresujemy głównie do patologów oraz osób biorących udział w specjalistycznych szkoleniach w zakresie cytomorfologii medycznej, ale także polecamy ją klinicystom, szczególnie tym, którzy wykonują zabiegi diagnostyczne. To właśnie współpraca patologów i klinicystów gwarantuje skuteczność toku diagnostycznego.
Przedstawiony w Atlasie materiał pochodzi z Pracowni Cytologii przy Katedrze i Klinice Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i Zakładu Patologii Centrum Onkologii Instytutu im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
Autorzy, Warszawa, w marcu 2009 roku
1. Wprowadzenie
1.1. Techniki pobierania materiału
1.2. Metody utrwalania i barwienia
1.3. Algorytm postępowania diagnostycznego
1.4. Przyczyny błędnych rozpoznań
2. Komórki układu oddechowego spotykane w warunkach prawidłowych
2.1. Komórki nabłonka dróg oddechowych
2.2. Komórki zapalne
3. Zapalenia
4. Zmiany nowotworowe
4.1. Nowotwory łagodne
4.2. Zmiany przedrakowe
4.3. Nowotwory złośliwe
5. Płyn z jamy opłucnej
6. Płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe - BAL
6.1. Opis metody
6.2. Interpretacja wyniku
6.3. BAL w diagnostyce nowotworów
7. Plwocina indukowana
8. Piśmiennictwo cytowane i uzupełniające
