Arteterapia to jeden z „najpiękniejszych problemów” współczesnej psychiatrii, całej medycyny, ale też szerzej – „zaangażowanych społecznie” nauk społecznych. Nie da się jej uprawiać, będąc specjalistą tylko w jednej dziedzinie. W medycynie arteterapia jest klasyfikowana jako część rehabilitacji, ale równocześnie ciągle okazuje się, że jest zbyt duża i zbyt niezależna na tego typu poddaństwo. Czerpiąc wzorce z nauk medycznych, arteterapia przenika i inspiruje takie kierunki, jak pedagogika, pedagogika specjalna i edukacja artystyczna.
O arteterapii można mówić poprzez podobieństwo do psychoterapii. Psychoterapia jest częścią psychiatrii, metodą leczenia zaburzeń psychicznych za pomocą szczególnych technik – osobistych oddziaływań terapeuty. W przypadku arteterapii medycznej też mówimy o leczeniu za pomocą szczególnych technik – przy wykorzystaniu środków artystycznych. Z arteterapią jest też podobny kłopot jak z psychoterapią – wykracza poza oddziaływania medyczne. Przy wykorzystaniu jej metod możliwa jest zmiana postaw psychologicznych, socjologicznych czy kulturowych. W tym kontekście określenie „terapia” staje się mylące, a powinno wyraźnie dyscyplinować. I jeszcze jedno podobieństwo do psychoterapii – arteterapia nie posiada krytycznej sumy badań empirycznych potwierdzających „tak” lub „nie” wskazania i efektywność stosowania. To nie zarzut, lecz raczej wyzwanie dla naukowców i praktyków.
Dlaczego więc arteterapia? Ani terapeuci, ani przede wszystkim pacjenci nie chcą rezygnować ze szczególnej postawy arteterapeutycznej, która pozwala przezwyciężać niemoc innych metod leczenia. Nie chcą rezygnować z postawy, która wyzwala akt twórczy – udostępnia im energię życiową i poczucie sprawstwa we własnym życiu, a zwłaszcza w chwili próby – w chorobie.
Upowszechnienie i emancypacja arteterapii powodują, że nieuchronne stają się procesy standaryzacji. Ten podręcznik jest także tego wyrazem. To obrastanie przepisami budzi niechęć artystów, ale jest gwarancją bezpieczeństwa dla pacjentów. Ustalenie reguł stwarza podstawy do dalszego wzrostu wiedzy i praktyki.
1. PODSTAWY ARTETERAPII
1.1. Definicje arteterapii
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Wita Szulc
1.2. Historia i rozwój arteterapii
Wita Szulc
1.2.1. Szkic arteterapii
Marta Szczukiewicz
1.3. Koncepcje arteterapii
1.3.1. Rodzaje arteterapii
Maria Pałuba, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.3.2. Modele arteterapii
1.3.2.1. Model teoretyczny – mechanizmy leczące w arteterapii
Bartosz Łoza
1.3.2.2. Model teoretyczny – schemat oddziaływań terapeutycznych w arteterapii
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.3.2.3. Model percepcji i kreacji wartości artystyczno-estetycznych w procesie leczenia sztuką
Tomasz Rudowski
1.3.2.4. Model uczenia się zachowań aprobowanych społecznie w arteterapii jednostek nieprzystosowanych społecznie
Tomasz Rudowski
1.3.2.5. Model zmiany zachowania przez warunkowanie klasyczne – w arteterapii osób nieprzystosowanych społecznie
Tomasz Rudowski
1.3.2.6. Model resocjalizacyjnej zmiany w działaniu arteterapeutycznym
Janina Florczykiewicz
1.3.2.7. W stronę modelu narodowego arteterapii w Australii
Sheridan Linnell, Jill Westwood
1.4. Arteterapia jako szczególna forma leczenia
1.4.1. Uwarunkowania prawno-medyczne zawodu arteterapeuty
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.4.2. Zasady doboru technik arteterapii
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.4.3. Mechanizmy leczące: poznawcze, emocjonalne i behawioralne
Anna Mosiołek
1.4.4. Dialog arteterapeutyczny z pacjentem
Iwona Patejuk-Mazurek
1.4.5. Arteterapia w kompleksowym procesie leczenia
Paweł Bednarski
1.4.6. Arteterapia w rehabilitacji
Maria Pałuba
1.4.7. Bezpieczeństwo i etyka w arteterapii
Maja Polikowska
1.5. Edukacja w arteterapii
1.5.1. Szkoły i programy kształcenia arteterapeutów
Wita Szulc
1.5.2. USA: standardy nauczania arteterapii – program studiów magisterskich AATA
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.3. Wielka Brytania: standardy zawodu arteterapeuty
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.4. Wielka Brytania: rejestracja w zawodzie arteterapeuty
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.5. Proponowane polskie standardy – studia magisterskie
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.6. Proponowane polskie standardy – certyfikat arteterapeuty
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Tomasz Rudowski
1.6. Społeczny wymiar arteterapii. Eseje o arteterapii
1.6.1. Arteterapia jako działanie przeciw wykluczeniu
Magdalena Tyszkiewicz
1.6.2. Światy Równoległe – Wyobraźnia i Czyn w Terapiach Kreatywnych
Magdalena Tyszkiewicz, Wanda Żuchowicz
2. TECHNIKI I PROGRAMY ARTETERAPII
2.1. Techniki arteterapii
2.1.1. Rysunek
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Anna Zielińska
2.1.2. Malarstwo
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Anna Zielińska, Bartosz Łoza
2.1.3. Grafika
Szymon Damian, Anna Stołowska, Anna Grzelak-Teśniarz
2.1.4. Rzeźba
Anna Zielińska, Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
2.1.5. Ceramika
Renata Kochan
2.1.6. Tkanina
Anna Grzelak-Teśniarz, Anna Stołowska
2.1.7. Collage
Wiesław Karolak
2.1.8.1. Drama
Adrian Łania
2.1.8.2. Drama
Magdalena Ostolska
2.1.9. Terapia dźwiękiem i muzyką
Mateusz Wiszniewski
2.1.10. Taniec w terapii, profilaktyce i edukacji
Mateusz Wiszniewski
2.1.11. Taniec i ruch
Aleksandra Rayska, Katarzyna Dańska, Izabela Guzek, Marta Kawczyńska, Anna Olejnik, Anna Serafin, Agnieszka Sokołowska
2.1.12. Literatura
Paulina Wnukiewicz
2.1.13. Film i multimedia
Bartosz Łoza
2.1.14. Sztuka sakralna
Anna Mosiołek
2.2. Kompleksowe programy arteterapeutyczne
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
2.2.1. Razem w życiu, razem w sztuce
Maria Pałuba
2.2.2. Arteterapia w psychiatrii
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Paweł Bednarski, Anna Zielińska
2.2.3. Land art
Wiesław Karolak
2.2.4. Upcykling
Wiesław Karolak
2.2.5. luzje wieloznaczne i mindfulness w arteterapii
Robert Bartel
2.2.6. Koło i spiralny labirynt w arteterapii i twórczym rozwoju
Robert Bartel
2.2.7. Oddziaływania środowiskowe w arteterapii
Andrzej Kowal
2.2.8. Arteterapeutyczny program dla skazanych
Janina Florczykiewicz
3. DODATKI
3.1. WHO IS WHO w polskiej arteterapii?
3.2. Załączniki edukacyjne
3.2.1. Pytania dla studentów
3.2.2. Zadania ćwiczeniowe
3.2.3. Przykłady projektów i dokumentacja audio-wizualna (patrz www.ksiegarnia.difin.pl)
Ospa wietrzna to choroba, którą uważa się za powszechną. Najczęściej dotyka...
czytaj więcejTSH to hormon wydzielany przez komórki zasadochłonne przedniego płata przysadki...
czytaj więcejZaburzenia hormonalne potrafią namieszać w organizmie i przyczynić się do wielu...
czytaj więcejESR, to badanie szybkości opadania krwinek czerwonych, które pozwala wykryć stany...
czytaj więcejMocznik to związek w organizmie człowieka, będący końcowym produktem metabolizmu...
czytaj więcejStężenie kreatyniny we krwi jest istotnym wskaźnikiem funkcjonowania nerek oraz...
czytaj więcejFosfataza alkaliczna to enzym, który odgrywa kluczową rolę w wielu procesach biologicznych....
czytaj więcejRumień zakaźny to stosunkowo łagodna infekcja wirusowa, która najczęściej dotyka...
czytaj więcejZespół jelita drażliwego jest przewlekłą chorobą przewodu pokarmowego o charakterze...
czytaj więcejSzkarlatyna to choroba zakaźna, która dotyka dzieci w każdym wieku. Mogą zarazić się...
czytaj więcej
